Phê bình & Hội luận

ĐI TÌM NGUỒN GỐC BÀI THƠ NAM QUỐC SƠN HÀ

20/12/2017

545

Đã có nhiều học giả cổ, kim xưa nay dày công nghiên cứu về nguồn gốc, thời điểm ra đời cũng như tác giả của bài thơ Nam Quốc Sơn Hà.

Bài thơ Nam Quốc Sơn Hà được coi như Tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta. Tổng thống Hoa Kỳ Obama trong chuyến thăm Việt Nam từ ngày 23/5/2016 đến 25/5/2016 đã đọc bài thơ này. Hoa Kỳ và cá nhân vị Tổng thống Hoa Kỳ rất đề cao tinh thần và hào khí của Dân tộc Việt Nam suốt chiều dài nghìn năm chống Bắc thuộc.

Chưa có một quốc gia nào trên thế giới chỉ với 4 câu thơ, 28 chữ mà khẳng định được Đại Việt là một quốc gia có chủ quyền, đã được nhà trời định sẵn trong sách trời.

Và chỉ với 4 câu thơ, 28 chữ mà Đại Việt một quốc gia nhỏ, nhưng với ý chí quật cường của người giữ giang sơn đã hai lần đánh tan quân Tống xâm lược.

Sách Kỷ lục thế giới (Kỷ lục guinness) phải bổ sung bài thơ Nam Quốc Sơn Hà của Việt Nam vào Kỷ lục sức mạnh siêu phàm nhất nhân loại về chính trị, quân sự của một bài thơ.

Nam Quốc Sơn Hà là tuyên ngôn đầu tiên của đất nước Việt Nam.

Nam Quốc Sơn Hà là kế sách, chiến lược, chiến thuật quân sự thiên tài của dân tộc Việt Nam.

Xưa nay lịch sử thường viết Nghìn năm Bắc thuộc như vậy là không đúng với sự thật lịch sử. Suốt chiều dài lịch sử nghìn năm mỗi lần giặc phương Bắc xâm lược dân tộc Việt Nam lại xuất hiện những anh hùng hào kiệt trong đó có phụ nữ, thiếu nhi…

Bà Trưng, Bà Triệu là phụ nữ

Nước mất cưỡi voi ra chiến trường

Thiếu nhi dũng tướng Trần Quốc Toản

Căm giận Nguyên – Mông bóp nát cam…

Chúng ta phải khảng định Nghìn năm chống Bắc thuộc

Nghìn năm chống Bắc thuộc

Chống Phát xít, chống Tây

Hào khí dân tộc Việt

Đời truyền đời đến nay.

Ngày 03/6/2016. Đoàn Hội đồng Họ Lê Việt Nam cùng với Hội đồng Họ Lê Việt Nam tỉnh Bắc Ninh, phóng viên Báo Quân đội nhân dân Việt Nam và các nhà nghiên cứu lịch sử, nhà văn, nhà thơ đã về làm việc với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh. Đã về thắp hương tại Đền Xà.

Đền Xà được xây dựng trên khu vực Ngã Ba Xà (thuộc thôn Đoài, xã Tam Giang - Yên Phong - Bắc Ninh) nơi hội lưu sông Cà Lồ đổ vào sông Cầu.

Năm Canh Thìn (980) khi quân Tống kéo sang xâm lược nước ta. Thế giặc như chẻ tre để bảo vệ non sông xã tắc Thái hậu Dương Vân Nga và triều đình đã tôn Lê Hoàn lên ngôi. Thập đạo tướng quân thời Đinh, Vị vua của nhà Tiền Lê là một thiên tài quân sự bẩm sinh.

Sau khi lên ngôi, Vua Lê đã chọn phòng tuyến sông Như Nguyệt làm nơi quyết chiến với quân Tống vì đây là ngã ba sông nơi sông Cà Lồ đổ nước vào sông Cầu, lòng sông sâu và hẹp hai bên bờ dựng đứng, rừng rậm. Vì lòng hẹp lại hợp lưu của hai con sông (sông Cà Lồ đổ và sông Cầu). Nước chảy xiết bất lợi cho chiến thuyền của quân Tống từ hạ lưu di chuyển lên. Nhưng lại địa lợi cho phòng ngự và chiến thuật Lấy ít địch nhiều của quân dân Đại Việt.

Khi nước triều xuống dòng nước chảy xiết khiến tầu chiến quân Tống khó di chuyển ngược lên, lòng sông hẹp nên đội hình của quân Tống bị phân chia không hợp lực được. Lòng sông hẹp cũng thuận lợi cho quân Đại Việt sử dụng cung tên vũ khí thô sơ chống giặc.

Tại khu vực này Vua Lê đã cho xây thành Bình Lỗ. Thành Bình Lỗ đã được Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn nhắc đến trong lời căn dặn Vua Trần khi Đức Thánh sắp mất (tháng 6/1300).

Thiên tài quân sự thế giới Trần Quốc Tuấn đã cả đời nghiên cứu về Lê Hoàn về chiến lược quân sự phòng ngự đặc biệt là thành Bình Lỗ. Lời của Đức Thánh đã minh chứng cho điều đó.

Tuy đã có thời gian phòng bị, chọn điểm tử chiến có lợi cho mình nhưng quân Tống bấy giờ rất mạnh, quân số gấp mấy lần Đại Việt nên thời gian đầu quân Đại Việt thảm bại 200 chiến thuyền bị đắm hàng vạn binh sỹ Đại Việt tử trận, phòng tuyến sông Như Nguyệt bị chọc thủng bao lần.

Giữa lúc cuộc chiến nghìn cân treo sợi tóc. Lê Hoàn đã khích lệ lòng tướng sỹ. Nhà vua chay tịnh lập đàn tế trời đất cầu xin thần linh giúp vua đánh giặc.

Vào khoảng canh ba tại ngã ba sông trời bừng sáng, nhìn lên có hai võ tướng. Một vị mặt đen, mắt xanh, mặc áo bào trắng cưỡi con tuấn mã mầu trắng. Một vị mặt trắng, râu dài, mình khoác bào đỏ, cưỡi con tuấn mã mầu đỏ nói rằng: Ta là Trương Hống, Trương Hát phò Triệu Việt Vương, cầm quân đánh thắng quân Lương vào năm Canh Ngọ (550), giải phóng đất nước Vạn Xuân khỏi ách áp bức của nhà Lương phương Bắc. Để trung hiếu vẹn toàn với Thiên Tử anh em ta đã tuẫn tiết tại cửa sông kia. Nay thấy vận nước lâm nguy thượng đế sai anh em Thần giúp nhà vua trừ giặc Tống. Hai thần chỉ lên bầu trời. Nhà vua nhìn theo thấy vằng vặc 4 câu thơ chữ đỏ trên nền vàng :

Nam Quốc sơn hà Nam Đế cư

Hoàng Thiên dĩ định tại Thiên Thư

Như hà Bắc Lỗ lai xâm phạm

Nhất trận phong vân tận tảo trừ.

Lê Hoàn cung kính đáp lễ và hứa trước hai thần khi đất nước khải hoàn sẽ dựng đền thờ tại đây để ghi nhớ công ơn của thần linh Trương Hống, Trương Hát.

Lê Hoàn sai quan ngự sử chép bài thơ và phân phát cho tất cả tướng sỹ Đại Việt buộc tất cả phải học thuộc lòng. Nội dung bài thơ cũng được mổ xẻ, phân tích từng câu, từng chữ. Lê Hoàn tâm đắc nhất câu thơ Nhất trận phong vân tận tảo trừ vua tôi đàm đạo mấy ngày đêm mới hiểu hết thần ý của câu thơ này. Thì ra hai linh thần đã mang đến cho vua tôi một chiến thuật quân sự linh diệu. Đợi đến ngày trăng sáng quân Tống lơ là mất cảnh giác khi có gió đưa đám mây che phủ mặt trăng thì dốc toàn lực lượng quyết chiến là sẽ diệt trừ tận gốc giặc Bắc Lỗ . Hôm ấy vào ngày 16 ánh trăng vằng vặc chiếu trên sông Như Nguyệt. Quân Tống nhìn rõ từng ly bên chiến tuyến Đại Việt. Từ Tướng đến quân nhà Tống đều nghĩ thách kẹo quân Đại Việt cũng không dám giao chiến đêm nay, nên thỏa sức rượu chè lơ là phòng ngự. Trước đó nhà vua đã sai các cô gái đẹp áp dụng Mĩ nhân kế bán rượu cho quân Tống. Canh Hai hôm ấy một trận cuồng phong bất ngờ nổi lên mây đen che kín mặt trăng, quân giặc đang chìm sâu trong giấc ngủ từ tướng sỹ đến quân lính Đại Việt đều ngâm vang bài thơ thần. Nhất tề như trận phong vân tràn sang bờ bắc. Quân Tống chết như chuối đổ thi nhau tháo chạy về nước. Bấy giờ quân Tống ba phần chết hai nếu truy đuổi, dùng phục binh thì may ra chỉ còn phần mười thoát được. Lê Hoàn truyền cho tướng sỹ mở lượng khoan hồng cấp lương, chỉ lối. dẫn đường cho tàn quân nhà Tống về nước.

Đất nước sạch bóng quân thù việc đầu tiên Lê Hoàn hạ chiếu giao cho quan Ngự Sử soạn thảo sắc phong hai thần là Đại vương thượng đẳng thần, chi ngân khố chọn hướng dựng đền thờ hai thần tại nơi ngã ba sông. Dân thường gọi là Đền Trương Hống, Trương Hát.

Về tên gọi Đền Xà có một giả thuyết là khi đang làm lễ động thổ xây đền có hai mãng xà có mào đỏ tươi hiện về từ đó dân gọi là đền Xà và ngã ba sông cũng mang tên ngã ba Xà.

Giả thuyết thứ hai thuyết phục hơn và cũng hiện thực hơn là nơi đây trước đây là làng cổ có tên là làng Xà. Đền gọi theo tên làng là đền Xà, ngã ba sông cũng được gọi là Ngã Ba Xà.

Điều đặc biệt trong đền Xà có thờ ba vị thần Táo Quân. Theo truyền thuyết trước khi tuẫn tiết hai thần Trương Hống, Trương Hát đã bê ba ông đầu bếp lên bờ. Nhưng ba ông đầu bếp quyết cùng quyên sinh với hai vị thánh nên cùng lăn xuống sông. Vì thế tạc tượng thờ ba vị thần Táo Quân trong đền.

Chín mươi sáu (96) năm sau vào năm Đinh Tị (1077) sau gần một trăm năm khiếp sợ sau khi bị Lê Hoàn đánh tan. Nhà Tống lại nuôi mộng xâm lược nước ta lần thứ hai. Thái úy Lý Thường Kiệt được triều đình nhà Lý cử đi chống quân Tống xâm lược. Lý Thường Kiệt đã theo kế sách của Tiền nhân Lê Hoàn chọn phòng tuyến sông Như Nguyệt để quyết chiến với quân Tống. Đây chính là nơi này là nơi Lê Hoàn đã chiến thắng quân Tống lần thứ nhất gần trăm năm về trước.

Chính tại ngôi đền này Thái Úy Lý Thường Kiệt đã cho người vào ngâm vang bài bài thơ.

Nam quốc sơn hà Nam đế cư,
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư.
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm,
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.

Hào khí của bài thơ Nam Quốc Sơn Hà cùng ý chí quật cường của dân tộc Việt mà quân ta đã đánh bại quân Tống trên phòng tuyến Sông Như Nguyệt này.

Như vậy đền Xà đã có trước năm 1077 và bài thơ Nam Quốc Sơn Hà đã có từ năm 981 trước khi Lý Thường Kiệt ra đời và có trước cuộc kháng chiến chống quân Tống lần thứ 2 (năm 1077) gần 100 năm (96 năm). Lý Thường Kiệt chỉ là người biết dựa vào địa điểm hiểm yếu Lê Hoàn đã chọn trước đó. Cũng như biết sức mạnh của bài thơ, sử dụng sức mạnh của bài thơ để khích lệ tướng sỹ đánh giặc chứ không phải là tác giả của bài thơ Nam Quốc Sơn Hà như một số tư liệu lịch sử đã chép và suy đoán.

Thiết nghĩ hơn một nghìn năm qua chúng ta chưa thực sự quan tâm sâu sắc đến cuộc kháng chiến chống quân Tống lần thứ nhất, chưa nghiên cứu sâu sắc về Lê Hoàn với thiên tài quân sự của nhà vua Tiền Lê và cũng chưa xác định được ý nghĩa cũng như vị trí hiện nay của thành Bình Lỗ.

Được biết Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã phê duyệt và khởi công quần thể di tích chiến thắng sông Như Nguyệt, đã quyết định dựng tượng đài Lý Thường Kiệt tại thị trấn Chờ, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh. Dự án đã khởi công. Nhưng có lẽ điều cần thiết nhất lúc này Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, Hội Sử học Việt Nam, UBND tỉnh Bắc Ninh và Hội đồng Họ Lê Việt Nam phải cùng vào cuộc để xác định vị trí hiện tại của thành Bình Lỗ. UBND tỉnh Bắc Ninh, UBND huyện Yên Phong không bố trí các dự án trên diện tích, vị trí đã xác định là thành Bình Lỗ. Dành cho dự án khu di tích đặc biệt Chiến tháng quân Tống lần thứ nhất năm 981, đền thờ Thập Đạo Tướng Quân Lê Hoàn, nhà quân sự thiên tài - Vua Lê Đại Hành.

Tại quần thể di tích chiến thắng sông Như Nguyệt đề nghị không ghi tác giả bài thơ thơ Nam Quốc Sơn Hà là của Lý Thường Kiệt mà nên đề vô danh, xuất xứ bài thơ năm 981./.

Đền Xà 03/6/2016

Hà Nội 06/6/2016